Khutbah I
اَلْحَمْدُ لِلّهِ الَّذِي اَرْسَلَ رَسُوْلَهُ بِالْهُدى وَدِيْنِ الْحَقِّ لِيُظْهِرَهُ عَلَى الدِّيْنِ كُلِّهِ وَكَفَى بِاللّهِ شَهِيْدًا .اَشْهَدُ اَنْ لاَ اِلَهَ اِلَّا اللّهُ وَحْدَهُ لاَ شَرِيْكَ لَهُ وَاَشْهَدُ اَنَّ مُحَمَّدًا عَبْدُهُ وَرَسُوْلُهُ لاَرَسُوْلَ ولاَنَبِي بَعْدَهُ .اَللّهُمَّ صَلِّ وَسَلَّمْ عَلَى سَيِّدِنَا وَمَوْلَنَا مُحَمَّدٍ وَعَلَى اَلِهِ وَاَصْحَابِهِ وَالتَّابِعِينَ وَتَابِعِ التَّابِعِينَ وَمَنْ تَبِعَ سُنَّتَهُ وَجَمَاعَتَهُ مِنْ يَوْمِ الْاَوَّلِيْنَ اِلَى يَوْمِ النَّهْضَةِ وَالدَّيْنِ اَمَّابَعْدَهُ .فَيَا عِبَادَ اللّهِ، أُوْصِيْكُمْ وَنَفْسِيْ بِتَقْوَى اللهِ فَقَدْ فَازَ الْمُتَّقُوْنَ وَأَحَثُّكُمْ عَلَى طَاعَتِهِ لَعَلَّكُمْ تُرْحَمُوْنَ
Poro sederek Muslimin ingkang minulyo
Monggo kito samiyo tansah nambahi takwa lan taat kito dateng Allah, kanti sarono nderek sedoyo perintah lan dawuh dawuhipun, soho nilar seoyo cegah lan awisanipun, ing pangajab kito tansah pinaringan rahmat lan kebahagyaan saking ngarso Dalem Allah taala, wiwit donya punika ngantos mbenjang dumugining akhirat, amin.
Poro sederek Muslimin ingkang minulyo
Kito sampun sami mangertosi bilih naliko sampun kapiyarso pangundanging shalat, wajib tumrap kito nilaraken sedoyo kegiatan lan tetungkulan, tumuju dateng pengibadahan nindakaken kewajiban shalat Jumat. Kados dawuhipun Allah ing Al Qur’an:
يٰٓاَيُّهَا الَّذِيْنَ اٰمَنُوْٓا اِذَا نُوْدِيَ لِلصَّلٰوةِ مِنْ يَّوْمِ الْجُمُعَةِ فَاسْعَوْا اِلٰى ذِكْرِ اللّٰهِ وَذَرُوا الْبَيْعَۗ ذٰلِكُمْ خَيْرٌ لَّكُمْ اِنْ كُنْتُمْ تَعْلَمُوْنَ
“He....wong kang podo iman, naliko wus diundangake pangundanging shalat
Jumat, podo enggalo gegancangan tumuju nindakake shalat, lan podo ninggalo dol tinuku. Kang mengkono iku luwih becik tumrap siro kabeh, menowo siro kabeh podo ngerti.” (QS Al Jumuah: 9)
Wonten ing ayat kasebat mengku kalih perkawis; perintah lan larangan. Perintah enggal-enggal tumandang Shalat Jumat. Perintah ing ayat puniko nedahaken makno wajib, sahingga doso tumrap tiyang kakung mukallaf ingkang nilaraken kwajiban kasebat tanpa udzur.
Selain niku, wonten larangan. Wonten ing ayat meniko nedahaken makno haram, sahingga samu kawis kegiatan lan tetungkulan haram, sahingga samukawis kegiatan lan tetungkulaken haram dipun tindakaken naliko sampun kapiyarso pangundanging Shalat Jumat, lumantar adzanipun Shalat Jumat.
Dene naliko sampun dipun tindakaken Shalat Jumat, kito dipun paringaken nindakaken aktivitas ekonomi nggayuh kanugerahanipun Allah, kados dawuhipun:
فَاِذَا قُضِيَتِ الصَّلٰوةُ فَانْتَشِرُوْا فِى الْاَرْضِ وَابْتَغُوْا مِنْ فَضْلِ اللّٰهِ
“Lan naliko wis ditekani Shalat Jumat, podo sumebaro siro kabeh ing nduwure bumi, lan podo goleko kanugerahane Allah.” (QS Al Jumuah: 10)
Poro sederek Muslimin ingkang minulyo
Wonten ing ayat puniko ugi mengku perintah supados bubar nggayuh kanugerahane Allah sak sampunipun kito tindakaken Shalat Jumat, ananging kersanipun dawuh kasebat, bilih perintah ingkang wonten ing ayat punika mboten nedahaken hukum wajib.
Miderek poro ulama ahli ushul, bilih baliko wonten perintah ingkang dumawah sak bakdanipun larangan meniko nedahaken ibahah, tegesipun wenang mboten wajib, wonten satunggaling kaidah ngendikaken:
ألأمر بعد النهي للاباحة
“Perintah kang tumibo sak wise larangan iku nuduhake makna wenang.”
Pramilo naliko kito sampun rampung nindakaken Shalat Jumat, prayogi kito cekapaken langkung rumiyin amaliyah bakda shalat fardlu. Malah prayogi nindakaken dawuh Nabi ingkang dipun riwayataken saking shahabat Aisyah ra ingkang artosipun kirang langkung:
’’Bilih Kanjeng Nabi Muhammad sallallahu ‘alaihi wasallam paring dawuh, “Sing sopo wonge moco surat qul huwallahu ahad, qul a’udzu bi rabbil falaq, lan qul a’udzu bi rabbinas pitung ambalan sak wise Shalat Jumat, mongko Allah subhanahu wa ta’ala bakal paring pangrekso marang deweke songko kaelekan nganti tumeko Jumat kang bakal teko.” (HR Ibnus Sunniy)
Mugi-mugi kito kaparingana pitedah lan pitulung, saget nuhoni kewajiban Shalat Jumat, soho nindakaken ngibadah sunnah kados dawuhipun Nabi. Wusono kito kaparingan rahmat lan pangrekso saking Allah subhanahu wa ta’ala.
بَارَكَ اللّهُ لِىْ وَلَكُمْ فِى الْقُرْآنِ الْعَظِيْمِ. وَنَفَعَنِيْ وَاِيَّاكُمْ بِمَا فِيْهِ مِنَ اْلاَيَاتِ وَالذِّكْرِ الْحَكِيْمِ. وَتَقَبَّلَ مِنِّى وَاِيَّاكُمْ تِلاَ وَتَهُ اِنَّهُ هُوَ السَّمِيْعُ الْعَلِيْمِ
Khutbah II
الْحَمْدُ لِلّهِ الَّذِي هَدَانَا لِهذَا وَمَا كُنَّا لِنَهْتَدِيَ لَوْلَا أَنْ هَدَانَا اللّهُ
أَشْهَدُ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّاللهُ وَحْدَهُ لاَ شَرِيْكَ لَهُ وَأَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُهُ وَرَسُوْلُهُ
اَللَّهُمّ صَلِّ وَسَلِّمْ عَلى سيدنا مُحَمّدٍ وَعَلى آلِهِ وِأَصْحَابِهِ وَمَنْ تَبِعَهُمْ بِإِحْسَانٍ إِلَى يَوْمِ الدّيْن
اَمَّا بَعْدُ :أُوْصِيْكُمْ وَنَفْسِيْ بِتَقْوَى اللهِ .فَيَا اَيُّهَا النَّاسُ اِتَّقُوا اللهَ تَعَالى وَذَرُوا الْفَوَاحِشَ مَاظَهَرَ وَمَا بَطَنْ، وَحَافِظُوْاعَلى الطَّاعَةِ وَحُضُوْرِ الْجُمْعَةِ وَالْجَمَاعَةِ. وَاعْلَمُوْا اَنَّ اللهَ اَمَرَكُمْ بِأَمْرٍ بَدَأَ فِيْهِ بِنَفْسِهِ وَثَنَّى بِمَلاَئِكَةِ قُدْسِهِ، فَقَالَ تَعَالىَ وَلَمْ يَزَلْ قَائِلاً عَلِيْمًا: اِنَّ اللهَ وَمَلاَئِكَتَهُ يُصَلُّوْنَ عَلى النَّبِيّ يَاَ يُّهَا الَّذِيْنَ آمَنُوْا صَلُّوْا عَلَيْهِ وَسَلِّمُوْا تَسْلِيْمًا. يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آَمَنُوا اتَّقُوا الله وَقُولُوا قَوْلًا سَدِيدًا، يُصْلِحْ لَكُمْ أَعْمَالَكُمْ وَيَغْفِرْ لَكُمْ ذُنُوبَكُمْ وَمَنْ يُطِعِ الله وَرَسُولَهُ فَقَدْ فَازَ فَوْزًا عَظِيمًا
اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى سيدنا مُحَمَّدٍ وَعَلَى آلِ سيدنا مُحَمَّدٍ كَمَا صَلَّيْتَ عَلَى سيدنا إِبْرَاهِيْمَ وَعَلَى آلِ سيدنا إِبْرَاهِيْمَ، وَبَارِكْ عَلَى سيدنا مُحَمَّدٍ وَعَلَى آلِ سيدنا مُحَمَّدٍ كَمَا بَارَكْتَ عَلَى سيدنا إِبْرَاهِيْمَ وَعَلَى آلِ سيدنا إِبْرَاهِيْمَ،فى العالمين إِنَّكَ حَمِيْدٌ مَجِيْدٌ
اللهُمَّ اغْفِرْ لِلْمُسْلِمِيْنَ وَالمسْلِمَاتِ وَالمؤْمِنِيْنَ وَالمؤْمِنَاتِ الأَحْيَاءِ مِنْهُمْ وَالأَمْوَاتِ ، اللَّهُمَّ إِنَّا نَعُوذُ بِكَ مِنَ البَرَصِ وَالجُنُونِ والجُذَامِ وَسَيِّيءِ الأسْقَامِ رَبَّنَا هَبْ لَنَا مِنْ أَزْوَاجِنَا وَذُرِّيَّاتِنَا قُرَّةَ أَعْيُنٍ وَاجْعَلْنَا لِلْمُتَّقِينَ إِمَامًا, اللَّهُمَّ إنَّا نَسْأَلُكَ الهُدَى والتُّقَى والعَفَافَ والغِنَى، رَبَّنَا آتِنَا فِي الدُّنْيَا حَسَنَةً وَفِي الْآخِرَةِ حَسَنَةً وَقِنَا عَذَابَ النَّارِ .وَصَلَّى اللهُ عَلَى نَبِيِّنَا مُحَمَّدٍ وَعَلَى آلِهِ وَصَحْبِهِ و َمَنْ تَبِعَهُمْ بِإِحْسَانٍ إِلَى يَوْمِ الدّيْن والْحَمْدُ لله رَبِّ الْعَالَمِيْنَ
عِبَادَ اللهِ، إنَّ اللهَ يَأْمُرُ بِالْعَدْلِ وَالْإحْسَانِ وَإِيْتَاءِ ذِي الْقُرْبَى ويَنْهَى عَنِ الفَحْشَاءِ وَالْمُنْكَرِ وَالبَغْيِ، يَعِظُكُمْ لَعَلَّكُمْ تَذَكَّرُوْنَ. فَاذكُرُوا اللهَ الْعَظِيْمَ يَذْكُرْكُمْ وَلَذِكْرُ اللهِ أَكْبَرُ
Diolah dari Nidaul Ummah, PCNU Bantul, Jogja